नेपालमा युरेनियम : उत्खनन गरे देशको कायापलट
बिशेष खोज तथा अनुसन्धानात्मक लेख
पृष्ठभूमि
भनिन्छ “बुझ्नेलाई श्रीखण्ड नबुझ्नेलाई खुर्पाको बिंड” । नेपाल तुलनात्मक रूपमा सानो मुलुक भए पनि प्राकृतिक सम्पदा र यसको विविधताका कारण धनी मुलुक हो । पर्यटन र जलस्रोत विकासका दृष्टिकोणले अपार सम्भावना छ । तर यी सम्भावनालाई यथार्थतामा बदल्न निकै प्रयत्न गर्नुपर्ने खाँचो छ । यस बाहेक पनि खानीजन्य उत्पादनलाई पनि नकार्न सकिने अवस्था छैन । मुस्ताङको लोमन्थाङ पर्यटकीय दृष्टिकोणले अत्यन्तै महत्वपूर्ण ठाउँ हो । खानी तथा भूगर्भ विभागको टोलीले माथिल्लो मुस्ताङमा बहुमूल्य युरेनियमको ठूलो खानी रहेको पत्ता लगाएको छ । लोमान्थाङ क्षेत्रको १० किलोमिटर लम्बाइ र ३ किलोमिटर चौडाइको क्षेत्रमा युरेनियम भण्डार भेटिएको हो । सन् १९९० कै परीक्षण अनुसार मकवानपुर धियालको तीनभंगाले–कालोपानी खोला क्षेत्रमा करीब ५ सय १२ मिटरको लम्बाइ र १५ मिटर मोटाइमा युरेनियम भण्डार रहेको अन्वेषण गरिएको छ । तीनभंगालेको युरेनियम भण्डार रहेको कालोपानी खोला छेउको भाग खुला छ, अन्यत्र भने माटोले छोपिएको छ । कस्तुरीले आफ्नो नाभीमा भएको बास्ना खोज्दै अन्यत्र दौडन्छ भने जस्तै हाम्रो नेपाल सरकारलाई यस्तो बहुमुल्य धातु कालीगण्डकीमा सालीग्रामको महत्व नभए जस्तै भई राखेको छ । यसले माल पाएर पनि चाल नपाएको जस्तो अनुभूति गर्ने हामी नेपालीको प्रवृत्तिलाई कौडीमै पनि मिल्कन्छ भिल्लका देशमा मणि भन्ने भनाईको स्मरण पनि गरायो । बिश्वका ठुला उदाउदा हाम्रा छिमेकी देशहरु चीन र भारतले आणविक भट्टीको बिकास गर्नुका साथै अन्तरिक्षमा रकेट पठाइसके । औद्योगिक विकास गरिरहेका छिमेकी भारत र चीन युरेनियमको सम्भावित बजार हुन सक्छ । आणविक ऊर्जा उत्पादनका लागि भारतले संसारकै ठूलो भण्डार रहेको अष्ट्रेलियासँग युरेनियम किन्ने गरेको छ । युरेनियम विद्युत उत्पादनको मुख्य स्रोत पनि बन्दै गएको छ ।
पुरा लेख पढ्नुहोस्
